ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါ
ခါးနှင့် ခါးအောက်ပိုင်း နာကျင်ခြင်းတို့သည် များသောအားဖြင့်စိတ်ရှုပ်စရာများဖြစ်ပြီး ရေရှည်တွေခန္ဓာကိုယ်ကို ထိခိုက်စေပါသည်။ အချို့သောလူနာများတွင် နေ့စဉ်ပုံမှန်ပြုလုပ်နေကျလုပ်ရိုးလုပ်စဉ်များကိုပင် မလုပ်နိုင်တော့ပါ။ လူအတော်များများတွင် ခါးနာခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းအရင်းမှာ ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းမြောင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။
ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းမြောင်းခြင်းရောဂါသည် ကျောရိုးမကြီးအတွင်းရှိ အာရုံကြောများတည်ရှိနေသော ကျောရိုးမြောင်းကို ကျဉ်းမြောင်းစေသော ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့သောကျဉ်းမြောင်းခြင်းသည် ကျောရိုး၏ တစ်နေရာ သို့မဟုတ် ထိုထက်ပိုနိုင်ပါသည်။ အရိုးများ ထူလာခြင်း၊ အရွတ်များ ထူလာခြင်း၊ ကျောရိုးအဆစ်ပြား (disc) ကျွံခြင်း၊ ကျောရိုးအဆစ်လွဲခြင်း များကြောင့်ဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ ထိုထက်ပိုသော အကြောင်းအရာများကြောင့်လဲဖြစ်နိုင်ပါသည်။
ကျောရိုးမြောင်း ကျဉ်းမြောင်းခြင်း။
ရောဂါဖြစ်ပွါးရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းများ
၁။ မွေးရာပါ ကျောရိုးချို့ယွင်းခြင်း။
၂။ အသက်အရွယ်အရ ကျောရိုးလမ်းကြောင်း ယိုယွင်းလာခြင်း။
၃။ ဖျားနာခြင်း သို့မဟုတ် အရိုးနှင့်ဆက်စပ်သောရောဂါများ (အရိုးပွခြင်း၊ အရိုးကျီးပေါင်းတက်ခြင်း) ကြောင့်လဲ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။
ရောဂါလက္ခဏာများ
ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါသည် ခါးနာခြင်းမှတဆင့် နာကျင်မှုသည် ခြေထောက် တစ်ဖက် (သို့) နှစ်ဖက်လုံးသို့ တစ်ချိန်တည်းတွင် ပျံ့နှံ့သွားနိုင်ပါသည်။ လူနာများအများစုသည် ခြေထောက်ကြွက်သားများ အားနည်းသွားခြင်း သို့မဟုတ် လမ်းလျှောက်နေစဉ် ခြေထောက်နှင့် ပေါင်တို့တွင် နာကျင်ခြင်းကို ခံစားရသည့်အတွက် မကြာခဏ အနားယူရန် လိုအပ်ခြင်းများဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ထိုသို့ခံစားရခြင်းများသည် အာရုံကြောများ ဖိမိခြင်းများ သို့မဟုတ် အာရုံကြောများသို့ သွေးမစီးဆင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ ပုံမှန်လမ်းကြာကြာလျှောက်ရန်မဖြစ်နိုင်သောကြောင့် လူနာများ၏ နေ့စဉ်နေထိုင်မှုကို ထိခိုက်စေပါသည်။
ထို့အပြင် လူနာအများစုသည် တင်ပါးတစ်ဝိုက် သို့မဟုတ် တင်ပါးဆုံနေရာတစ်ဝိုက်တွင် နာကျင်ခြင်းနှင့် ထုံကျင်ခြင်းများကို ခံစားရနိုင်ပြီး လမ်းလျှောက်နေစဉ် သို့မဟုတ် အချိန်အကြာမြင့်စွာ မတ်တက်ရပ်နေချိန်များတွင် ခြေထောက်များအထိပါ ကူးဆက်ပျံ့နှံ့သွားနိုင်ပါသည်။ ထိုနာကျင်မှုနှင့် ထုံကျင်ခြင်းများသည် ဆီး နှင့် ဝမ်းသွားခြင်းကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်ခြင်း (ဥပမာ- ဆီးမထိန်းနိုင်ခြင်း၊ ဆီးမသွားနိုင်ခြင်း နှင့်ဝမ်းချုပ်ခြင်း) နှင့် အမျိုးသားများတွင် လိင်ဆက်ဆံရန်အတွက်ပါ ခက်ခဲလာနိုင်ပါသည်။
ရောဂါလက္ခဏာ အများစုမှာ ခါးကုန်းနေချိန် သို့မဟုတ် ထိုင်နေချိန်များတွင် ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါသည်။ များသောအားဖြင့် ပတ်
လက်အိပ်နေချိန်များ သို့မဟုတ် ရှေ့သို့ကုန်းနေချိန်များတွင် နာကျင်မှုသက်သာစေသော်လည်း နောက်သို့ကွေးလိုက်လျှင် ရောဂါလက္ခဏာပိုမို ပြင်းထန်လာနိုင်ပါသည်။
မည်သို့သောအခြေအနေတွင် ဆရာဝန်နှင့်ပြသင့်ပါသလဲ။
ခါးနာကျင်ခြင်းသည် ခြေထောက်သို့ကူးစက်လာလျှင် ဆရာဝန်နှင့် ပြသသင့်ပါသည် (အချို့သော လူနာများတွင် ခြေထောက်နာကျင်မှု မခံစားရပါ)- နာကျင်မှုပြင်းထန်လာသေ ကြောင့် လမ်းလျှောက်ခြင်းနှင့် မိမိ၏နေ့စဥ်နေထိုင်မှုကို ထိခိုက်လာခြင်း၊ လမ်းလျှောက်နေစဉ် မကြာခန အနားယူရခြင်း သို့မဟုတ် လျှောက်နိုင်သောအကွာအဝေး တိုတောင်းလာခြင်း၊ ခြေထောက်ကြွက်သားများသိမ်လာခြင်း သို့မဟုတ် ဆီး နှင့် ဝမ်း သွားခြင်းများ ပုံမှန်မဟုတ်တော့ခြင်း။ ခြေထောက်နာကျင်ခြင်းကြောင့် အဖျားတက်ခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း၊ အစားအသောက်ပျက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် လဲလျောင်းနေချိန် နှင့် ညအချိန်များတွင် ခြေထောက်နာခြင်းများ ခံစားရပါက ဆရာဝန်နှင့် ပြသသင့်ပါသည်။ ထိုရောဂါလက္ခဏာများသည် ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း သို့မဟုတ် ကျောရိုးကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေရှိခြင်းကို ညွှန်ပြနေပါသည်။
ဖြစ်နိုင်ခြေအများဆုံးသူများ
၁။ အသက် ၅၀ နှင့်အထက်ရှိသူများ
၂။ အဝလွန်သူများ
၃။ဆီးချိုရှိသူများ၊
၄။ သွေးဆုံးပြီးသော အမျိုးသမီးများ
ရောဂါ ရှာဖွေခြင်း။
ဆရာဝန်များသည် လူနာ၏ ရောဂါလက္ခဏာများ၊ ဆေးမှတ်တမ်းများ၊ ခန္တာကိုယ်စစ်ဆေးမှု၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း နှင့် MRI ရိုက်ခြင်း တို့မှတဆင့် ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါကို ရှာဖွေနိုင်ပါသည်။ ကနဦးအဆင့်မှာ မူမမှန်ခြင်းရှိမရှိ အကဲဖြတ်ရန် ကျောရိုးကို ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဆရာဝန်သည် ဓာတ်မှန်မှတဆင့် ရောဂါလက္ခဏာကို အတည်ပြုနိုင်ပါသည် (ကျောရိုးအောက်ပိုင်းဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း၏ရလဒ်များသည် ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းခြင်း နှင့် ခါးရိုးအဆစ်ပြား (disc)ကျဉ်းခြင်းကို ပြသရပါမည်) သို့သော် ဓာတ်မှန်တွင် ခါးရိုးမူမမှန်မှုများရှိသောလည်း လူနာတွင် နာကျင်မှုရောဂါလက္ခဏာများ မပြနိုင်သောကြောင့် ဆရာဝန်သည် ဓာတ်မှန်အဖြေတခုထဲကိုသာ အားကိုးမည်မဟုတ်ပါ။ အကယ်၍ လူနာသည် ကုသမှုကိုခံယူသော်လည်း နာကျင်မှုမသက်သာခြင်း သို့မဟုတ် ခြေထောက်ကြွက်သားများသိမ်လာခြင်း၊ ဆီး နှင့် ဝမ်းသွားခြင်းများပုံမှန်မဟုတ်တော့ခြင်းများကဲ့သို့ ရောဂါလက္ခဏာ ပိုမိုပြင်းထန်လာခြင်းနှင့် ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူရန်လိုအပ်သည်ဟု ဆရာဝန်ကယူဆပါက ကျောရိုးမြောင်းကျဉ်းလာခြင်းနှင့် ကျောရိုးအဆစ်သည် အာရုံကြောအား ဖိမိခြင်းရှိ မရှိ စသည့် ကျောရိုး၏ မူမမှန်မှုများကို အတိအကျသိရှိနိုင်ရန်အတွက် MRI ရိုက်ရန် အကြံပြုပါလိမ့်မည်။
ကုသမှုနည်းလမ်းများ
ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါကို ကုသရာတွင် ဆေးဝါးများအသုံးပြုခြင်း၊ ခန္တာကိုယ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလေ့ကျင်ခန်းများနှင့် ခွဲစိတ်ကုသမှုတို့ ပါဝင်ပါသည်။
၁။ ဆေးဝါးဖြင့်ကုသမှုတွင်-
– ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများသည် နာကျင်မှုကို အနည်းငယ်မှ အလယ်အလတ်အထိ လျော့ကျစေသော်လည်း ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများမှာ ဗိုက်အောင့်ခြင်း၊ အစာအိမ်အနာဖြစ်ခြင်း၊ အသည်းနှင့် ကျောက်ကပ်ထိခိုက်နိုင်ခြင်း စသောပြဿနာများ ပါဝင်ပါသည်။
– ပါရာ (Paracetamol) ကဲ့သို့သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ၊
– ကြွက်သားပြေလျော့စေသောဆေးဖြင့် ကြွက်သားများတင်း၍ဖြစ်ပေါ်လာသော နာကျင်မှုများကိုဖြေလျှော့ပေးခြင်း။
– နာကျင်မှုကိုသက်သာစေသောဆေးနှင့် ကြွက်သားပြေလျော့စေသောဆေးသော NSAIDs ကဲ့သို့သော ဆေးများပေါင်းစက်၍ နာကျင်မှုနှင့် ကူးစက်ရောဂါများကို သက်သာစေခြင်း၊
– စိတ်ကျရောဂါကိုသက်သာစေသောဆေး (အာရုံကြောစနစ်ကို ထိခိုက်မှုရှိနိုင်သည့်) ဖြင့် အာရုံကြောဖိမိခြင်းကြောင့် ဖြစ်လာသောနာကျင်မှုကိုသက်သာစေသောဆေးများ၊
– အာရုံကြောဖိမိခြင်းကြောင့်ဖြစ်လာသောနာကျင်မှုကိုသက်သာစေရန်အတွက် တက်ခြင်းကိုကာကွယ်ပေးသော (အာရုံကြောစနစ်ကိုထိခိုက်နိုင်သော) ဆေးများ။
၂။ လျှပ်စစ်ဓါတ်ဖြင့် အာရုံကြောလှုံ့ဆော်သောစက် (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation)၊ နှိပ်နယ်ခြင်း၊ အာထရာဆောင်းလှိုင်းဖြင့်အကြောပြေလျှော့စေခြင်း၊ အပ်စိုက်ကုသမှု၊ ကျောရိုးဆွဲဆန့်ခြင်းနှင့်၊ ကျောနှင့် ခြေထောက်ကြွက်သားများကို အားကောင်းစေသောလေ့ကျင့်ခန်းများကဲ့သို့သော နာကျင်မှုကိုသက်သာစေသော ခန္တာကိုယ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလေ့ကျင်ခန်းများ။
၃။ ဆေးဝါးနှင့် ခန္တာကိုယ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာကုထုံးများဖြင့်မသက်သာပဲ ရောဂါလက္ခဏာများသည် မိမိ၏နေ့စဉ်နေထိုင်မှုအပေါ် ထိခိုက်လာပြီး ဆီးနှင့် ဝမ်း မထိန်းနိုင်ခြင်းများဖြစ်လာပါက ခွဲစိတ်ကုသမှုသည်သာ ရွေးချယ်စရာဖြစ်လာပါသည်။ ခွဲစိတ်မှု၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အာရုံကြောနှင့် ကျောရိုးအပေါ် ဖိအားကို လျှော့ချရန်၊ ကျောရိုးကို ထိန်းသိမ်းထားရန်၊ အာရုံကြောများအပေါ် ဖိအားများ လျော့နည်းစေရန် ကျောရိုးအဆစ်ဝိုင်း (lamina) ကို ဖယ်ရှားရန်၊ ပုံမှန်မဟုတ်သော အရိုးကြီးထွားမှုကို ဖယ်ရှားရန် (ပုံမှန်မဟုတ်သော အရိုးကြီးထွားမှုရှိသောလူနာများတွင်)၊ နှင့်/သို့မဟုတ် ကွဲအက်နေသော သို့မဟုတ် ယိုယွင်းနေသော ကျောရိုးအဆစ်ပြားများကို ဖယ်ရှားရန် များဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ခွဲစိတ်ကုသမှုသည် ဆိုးရွားစွာပျက်စီးနေသော ကျောရိုးအဆစ်ပြားရှိသောလူနာများတွင် မူလီများကိုအသုံးပြု၍ ခွဲစိတ်မှုဖြင့်အရိုးများကို ထိမ်းချုပ်သည့်နည်းပညာကို အသုံးပြု၍ ကျောရိုးကြံ့ခိုင်မှုကိုပြန်လည်ကောင်းမွန်စေခြင်း၊ ကျောရိုး၏ ကြံ့ခိုင်မှုကိုထိခိုက်စေသော ပျက်ဆီးနေသောကျောရိုးအဆစ်ပြားကို ဖယ်ရှားရန်လိုအပ်သည့် လူနာများ နှင့် ကျောရိုးအဆစ်လွဲရောဂါဖြစ်နေသော လူနာများအတွက်ဖြစ်ပါသည်။
အထက်ဖော်ပြပါ ကုသမှုများသည် ပုံမှန်ခွဲစိတ်ကုသမှုများဖြစ်ပြီး ယခုအခါတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သောရလဒ်များရရှိပြီး ပိုမိုအန္တရာယ်ကင်းကာ ခန္ဓာကိုယ်ထိခိုက်မှုနည်းပါးစေမည့် ပိုမိုအဆင့်မြင့်သောကုသမှုများရှိနေပြီဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းမှာ အနာအရွယ် ၀.၅ စင်တီမီတာသာရှိသော မှန်ပြောင်းအသုံးပြုသော (endoscopic) ခွဲစိတ်မှုဖြစ်ပါသည်။
ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါကို ကုသရန်အတွက် မှန်ပြောင်းအသုံးပြုသောခွဲစိတ်မှုတွင် ဆရာဝန်သည် ၅ မီလီမီတာကျယ်သော အပေါက်မှတစ်ဆင့် မှန်ပြောင်းကို ထည့်သွင်းမည်ဖြစ်ပါသည်။ မှန်ပြောင်းထိတ်တွင် မှန်ဘီလူးရှိနေသောကြောင့် ဆရာဝန်သည် လူနာ၏ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း၌ မျက်လုံးများရှိနေသကဲ့သို့ ပုံမှန်မဟုတ်သည့်အရာများကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမြင်ရပြီး ပုံမှန်ကောင်းမွန်စွာရှိနေသောကြွက်သားများကို မထိခိုက်စေပဲ ပြဿနာရှိသောနေရာများကိုသာ ခွဲစိတ် ဖြတ်တောက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
PSLD နည်းပညာဖြင့် ခွဲစိတ်ခြင်း၏အကျိုးကျေးဇူးများ
၁။ ၀.၅ စင်တီမီတာအရွယ်သာရှိသော ခွဲစိတ်ဒဏ်ရာငယ်
၂။ သွေးထွက်နည်းခြင်း။
၃။ လျှင်မြန်စွာပြန်လည်နာလန်ထူနိုင်ခြင်း၊ လူနာသည် ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူပြီးပြီးခြင်း ထနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
၄။ အန္တရာယ်နည်းပါးခြင်း
၅။ ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်ခြေနည်းခြင်း
၆။ ဆေးရုံတွင် တစ်ညသာအိပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
၇။ ကုန်ကျစရိတ်သက်သာခြင်း။
၈။ အနာတဝိုက်ရှိ ကောင်းသော တစ်သျှူးများ ပျက်စီးမှုကို သက်သာစေသည်။
၉။ ခွဲစိတ်ပြီးနောက်နေ့စဉ်ပုံမှန်အတိုင်းပြန်လည်နေထိုင်နိုင်ခြင်း။
ခွဲစိတ်မှန်ပြောင်းသည် “ဘောပင်ထက်သေးငယ်သော ခွဲစိတ်ကိရိယာ” ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အချင်း ၅ မီလီမီတာရှိပြီး တစ်ဖက်တွင် မှန်ဘီလူးပါသော သေးငယ်သောပိုက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ခန္တာကိုယ်အတွင်းရှိအင်္ဂါများကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ကြည့်ရှုနိုင်ရန် မှန်ဘီလူး၏အစွန်းကို အနည်းငယ်စောင်းထားသည်။ ပိုက်အတွင်းပိုင်းသည် ကြည့်ရှုရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ဖိုက်ဘာအေပတစ်(Fiber Optic)ကေဘယ်ကြိုးများအပြင် ရေထွက်ပိုက်ငယ်တစ်ခုပါရှိပါသည်။
PSLD နည်းပညာဖြင့် ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါကိုကုသခြင်း
လူနာကို မေ့ဆေးပေးပြီးသည်နှင့် ဆရာဝန်သည် ၅.၀ မီလီမီတာအရွယ်ရှိ ခွဲစိတ်မှန်ပြောင်းကို ထိခိုက်မှုရှိနေသည့် အာရုံကြောရှိရာ ဧရိယာထဲကို ထည့်လိုက်ပါလိမ့်မည်။ ပုံမှန်ကောင်းမွန်နေသောကြွက်သားများကို လှီးဖြတ်ရန် မလိုအပ်ပါ။ ခွဲစိတ်မှန်ပြောင်းသည် ဆရာဝန်အား အာရုံကြောများကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမြင်ရစေပြီး အာရုံကြောများပေါ်တွင် ဖိမိနေသည့် ကျွံနေသည့်ကျောရိုးအဆစ်ပြားများ၊ အရိုးအဆစ်များ သို့မဟုတ် အရွတ်များကို ဖြတ်တောက်ရန် ကူညီပေးပါမည်။ ထိုသို့ခွဲစိတ်ချိန်သည် ၃၀-၄၅ မိနစ်ခန့်ကြာမြင့်ပြီး လူနာများသည် ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ချက်ချင်းထ၍ လမ်းလျှောက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါကို ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း။
အကယ်၍ သင်သည် ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည်ဟု ထင်ပါက၊ အောက်တွင်ဖေါ်ပြပါထားသော အဆင့်များသည် ခါးရိုးအဆစ်ကျဉ်းရောဂါမဖြစ်အောင်ကြိုးစားရန် လုပ်ဆောင်နိုင်သော အဆင့်များဖြစ်ပါသည်-
၁။ ကျောရိုးပေါ်သို့သက်ရောက်သည့် ဖိအားကို လျှော့ချရန် ကိုယ်အလေးချိန်ကိုထိမ်းပါ။
၂။ အခြားနာတာရှည်ရောဂါများရှိပါက ကုသမှုခံယူပါ။
၃။ အချိန်ကြာမြင့်စွာ ကွေးညွတ်သောကိုယ်ဟန်အနေအထားဖြင့် ထိုင်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။
၄။ သင့်နောက်ကျော အသုံးပြုသည့်ပုံကို သတိထားပါ။
၅။ ခန္တာကိုယ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းများကို အိမ်၌ပင်ပြုလုပ်ပါ။
၆။ နေ့စဉ် လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်ပြလုပ်ပါ သို့သော် အလွန်အကျွံပြုလုပ်ခြင်းကို ရှောင်ပါ။
